Phân biệt Bulk và Break-Bulk

Trong ngành logistics / shipping, Bulk và Break-bulk là hai thuật ngữ đang được sử dụng không chính xác và thay thể cho nhau hàng ngày. Trong tiếng Việt, cả hai đều được gọi là “hàng rời” nhưng bản chất của chúng hoàn toàn khác nhau về các khía cạnh: loại hàng hóa, tàu được sử dụng, tính chất hàng hóa, kích cỡ, phương án xếp dỡ, tính chất thương mại, loại cảng, loại thiết bị và cơ sở hạ tầng,… Bài viết nãy sẽ giải thích sự khác biệt giữa hàng Bulk (tạm gọi là hàng xá) và hàng Break-bulk (tạm gọi là hàng bách hóa), sự khác biệt trong hoạt động của chúng, cách xử lý hàng hóa khác nhau và sự khác biệt về tàu đối với cả hai loại hàng hóa này..

Về hàng bulk và tàu chở hàng bulk

Thuật ngữ Bulk cargo (trong tiếng Việt gọi là hàng rời, hàng xá, hàng xô) là để chỉ các loại hàng dạng hạt hoặc lỏng, có cấu trúc được định hình không rõ ràng, thường được chuyên chở với số lượng lớn và chứa trực tiếp trong khoang tàu. Một số loại hàng xá phổ biến là: ngũ cốc, khoáng sản, dăm gỗ, xi măng, phân bón, phế liệu vụn,… (bulk khô) hay dầu thô, khí hóa lỏng, dầu thực vật, hóa chất,.. (bulk lỏng).

Tàu chở hàng xá được gọi là tàu hàng rời (Bulk carrier, Bulker) hoặc có thể gọi theo loại hàng hóa chuyên chở của tàu như: Ore carrier (tàu chở quặng), Woodchip carrier (tàu chở dăm gỗ), Tanker (tàu chở hàng lỏng),.. Người ta còn thiết kế ra cả loại tàu có thể chuyên chở cả hàng khô lẫn hàng lỏng, gọi là Ore-bulk-oil carrier (OBO). Tàu Bulk được phân loại dựa theo Trọng tải toàn phần (Deadweight – DWT) của tàu thành các nhóm như: Mini bulk (DWT < 10,000), Small bulk (DWT = 10,000 – 25,000), Handysize (DWT = 25,000 – 40,000), Handymax (DWT = 40,000 – 60,000), Panamax (DWT = 60,000 – 100,000), Capesize (DWT = 100,000 – 200,000), VLOC (Very Large Ore Carrier: DWT > 200,000),..

Tàu chở hàng rời có nhiều hầm hàng nhưng chỉ có 1 boong. Hàng hóa có thể được chuyên chở trong tất cả các khoang có thể chỉ thuộc 1 chủ hàng hoặc là nhiều chủ hàng khác nhau. Tàu chở hàng rời có thể được trang bị (Geared) hoặc không được trang bị cẩu (Gearless) để làm hàng. Với tàu có cẩu thì người ta có thể làm hàng ở bất kỳ cảng nào thích hợp, kể cả ở ngoài cảng phao nhưng với tàu không có cẩu thì bắt buộc phải cập ở những cảng có phương tiện làm hàng phù hợp.

Vì tàu chở hàng rời thường là chuyên chở một loại hàng đồng nhất nên nó thường yêu cầu sử dụng các bến cảng chuyên dụng. Chẳng hạn như: tàu chở than về khu vực miền Nam nước ta thường vào dỡ hàng ở cảng phao Gò Gia (BRVT) hay đến các cầu cảng chuyên dụng của các nhà máy nhiệt điện (người mua hàng) như bến cảng nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân, bến cảng nhà máy nhiệt điện sông Hậu 1,..; các tàu chở xăng dầu, khí hóa lỏng thì vào các cảng xăng dầu, khí hóa lỏng; các tàu chở ngũ cốc thì vào khu bến cảng Phú Mỹ; tàu chở thép phế liệu thì vào bến cảng Thép miền Nam,..

Việc vận chuyển hàng rời có thể được thực hiện trên cơ sở giao ngay từng lô (ngắn hạn) hoặc theo hợp đồng vận chuyển (dài hạn). Giá cước vận chuyển cho tàu hàng rời thường được tính trên mỗi tấn tùy thuộc vào số lượng và hàng hóa được chuyên chở.

Về hàng Break-bulk và tàu chở hàng break-bulk

Thuật ngữ Break-bulk cargo, còn gọi là General cargo (hàng tổng hợp, hàng bách hóa) là để chỉ những hàng hóa mà bản thân nó được tính như một đơn vị vận chuyển riêng lẻ khi chuyên chở tàu. Để dễ hình dung thì đó là loại hàng hóa đã được đóng gói (bằng lưới, cáp, thùng, pallet, khay, giá đỡ, bao, trống, thùng cạc tông,…) thành một đơn vị tải (để cẩu – kéo lên tàu). Bản thân container cũng có thể coi là một loại break-bulk cargo đặc biệt, được tiêu chuẩn hóa. Tuy nhiên, trong container shipping, Break-bulk (BB) lại được dùng để chỉ những hàng hóa có kích cỡ quá lớn, không thể xếp trong 1 container được và được xếp lên tàu như một kiện hàng rời quá khổ.

Các tàu chở hàng Break-bulk thì được gọi là tàu Break-bulk, tàu đa dụng (Multi-Purpose vessel) hoặc tàu bách hóa (General Cargo vessel). Chúng có nhiều kích cỡ khác nhau, từ 2000 DWT đến 40.000 DWT và nhiều loại khác nhau, bao gồm Single Decker (boong đơn), Tween Decker (boong kép) và Box Holds (hình hộp). Hàng hóa có thể được xếp ở dưới, trên hoặc giữa các boong (boong giữa).

Hàng hóa trên tàu Break-bulk có thể thuộc chỉ một chủ hàng (thuê tàu chuyến – Voyage Chartering) hoặc của nhiều chủ hàng khác nhau (thuê tàu chợ – liner charter). Loại tàu này có thể khai thác ở hầu hết các loại bến cảng thông thường mà không đòi hỏi bến cảng chuyên dụng trừ phi điều khoản hợp đồng quy định.

Tàu Break-bulk có thể được trang bị cẩu (geared) hoặc không được trang bị cẩu (gearless). Trong các loại tàu break-bulk được trang bị cẩu, có một loại được trang bị những loại cẩu tải trọng rất lớn để dùng chuyên chở các loại hàng siêu trọng. Loại tàu này gọi là tàu chở hàng dự án (Project Cargo Carrier), thuộc dòng heavy-lift, với tải trọng của mỗi cẩu có thể lên đến hàng trăm tấn.

Cước vận chuyển của hàng Break-bulk thì thường được tính theo khối lượng vận chuyển (tấn) hoặc theo tấn doanh thu (so sánh thể tích hàng theo m³ (CBM) với khối lượng hàng (theo tấn) và tính cước theo giá trị lớn hơn).

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc cách phân biệt hàng Bulk và Breakbulk cũng như các loại tàu liên quan. Nếu bạn cần trao đổi thêm, cần tư vấn hay có nhu cầu về dịch vụ Logistics vui lòng bình luận ở dưới hoặc liên hệ ngay với đội ngũ chuyên gia của chúng tôi để nhận được hỗ trợ sớm nhất.